Zadatek a zaliczka
Zadatek i zaliczka to pojęcia bardzo często używane w języku potocznym zamiennie. Mimo zbliżonego celu, różnią się one jednak zasadniczo. Dlatego ważne jest, aby zawierając umowę i dokonując wpłaty określonej sumy pieniędzy precyzyjnie określić, czy wniesione zostały one tytułem zaliczki czy zadatku. Szczególnego znaczenia nabiera to w razie niewykonania umowy. Sprawdź, jakie są podobieństwa, a jakie różnicę pomiędzy zadatkiem a zaliczką.
Zadatek i zaliczka – podobieństwa
Zarówno zadatek, jak i zaliczka to kwoty wpłacane przed wykonaniem umowy na poczet jej wykonania w przyszłości. Są one formą zabezpieczenia przed zerwaniem umowy.
W kodeksie cywilnym nie ma określonej wprost definicji zadatku i zaliczki. O funkcji i wpływie rozwiązania umowy na zadatek stanowi art. 394 k.c., zaś w odniesieniu do zaliczki nie ma żadnych szczególnych przepisów. Dlatego mają do niej zastosowanie przepisy art. 494 k.c., które określają obowiązki stron w razie odstąpienia od umowy wzajemnej.
Przepisy kodeksu cywilnego nie regulują w żaden sposób wysokości zadatku ani zaliczki. Zwyczajowo jest to kwota na poziomie od 10 do 20 proc. ustalonej ceny. Zaliczane są one na poczet przyszłych świadczeń, zatem w razie, gdy umowa zostanie wykonana kwota, którą zapłacić musi jedna ze stron zostaje pomniejszona o wartość zadatku lub zaliczki. Jeżeli jednak zaliczenie zadatku na poczet świadczenia strony nie jest możliwe, wówczas ulega on zwrotowi.
Zadatek i zaliczka – różnice
Podstawowa różnica pomiędzy zadatkiem i zaliczką sprowadza się do sytuacji, gdy dochodzi do niewykonania umowy. Co do zasady bowiem:
- zaliczka podlega zwrotowi,
- zadatek nie podlega zwrotowi lub zwracany jest w podwójnej wysokości.
Możliwość zatrzymania zadatku uzależniona jest od tego, kto odpowiada za niewykonanie umowy. Wyróżnić można trzy sytuacje:
- Jeśli umowa nie została wykonana przez stronę, która wręczyła zadatek, wówczas ten, który go otrzymał może go zachować. Warunkiem jest złożenie oświadczenie o odstąpieniu od umowy.
- Jeśli umowa nie została wykonana przez stronę, która otrzymała zadatek, wówczas ten, który go wręczył może żądać zwrotu zadatku w podwójnej wysokości. Warunkiem jest złożenie oświadczenia o odstąpieniu od umowy.
- Jeśli umowa została zabezpieczona w formie zadatku, ale nie została ona wykonana wskutek okoliczności, za które żadna ze stron nie ponosi odpowiedzialności albo ponoszą odpowiedzialność wspólnie, wówczas zadatek zostaje zwrócony w takiej wysokości w jakiej został wręczony.
Warto jeszcze dodać, że jeżeli dojdzie do rozwiązania umowy, wówczas zadatek podlega zwrotowi, a obowiązek jego zapłaty w podwójnej wysokości nie zachodzi.
W myśl art. 494 k.c., który ma zastosowanie do zaliczki, strona, która odstępuje od umowy wzajemnej zobowiązana jest zwrócić drugiej wszystko to, co otrzymała od niej na mocy umowy. W odniesieniu do zaliczki wątpliwości może budzić sytuacja, w której dochodzi do odstąpienia od umowy, a druga strona włożyła w jej wykonanie określoną pracę. Co w takiej sytuacji? Powinna ona zwrócić zaliczkę w takiej wysokości, w jakiej ją otrzymała, ale może żądać np. odszkodowania za niewykonanie umowy.
Zaliczka i zadatek a podatek dochodowy i VAT
Zarówno zaliczka, jak i zadatek nie stanowią przychodu aż do czasu wydania towaru lub usługi. Zatem mogą one zostać zaksięgowane jako przychód dopiero po zrealizowaniu umowy.
W odniesieniu do podatku VAT zaś, obowiązek podatkowy powstaje z chwilą otrzymania zadatku lub zaliczki.